Mục đích của bài thuyết minh được chuẩn bị là thông tin cho khách du lịch về đối tượng tham quan theo nhu cầu tìm hiểu của khách như văn hóa, lễ hội, tôn giáo, tập quán, nghệ thuật truyền thống, kiến trúc mỹ thuật đặc sắc , cảnh quan và di tích, làng nghề, làng văn hóa, các sản phẩm độc đáo, cổ truyền cũng như nhiều nội dung khác. Theo một cách nói hình ảnh, những thông tin này đáp ứng tâm lý “chuộng lạ” của khách du lịch mà vì nó khách bỏ tiền và thời gian đi du lịch.
Nguyên tắc khi xây dựng một bài thuyết minh
Dựa vào đối tượng tham quan Đối tượng tham quan là các cảnh quan , các di tích lịch sử văn hóa , công trình kiến trúc , điêu khắc , các làng quê … thường có đổi thay theo thời gian và sự tác động từ nhiều phía. Xem xét trực tiếp đối tượng tham quan, phỏng vấn tại chỗ với những người có hiểu biết về đối tượng tham quan, hướng dẫn viên đồng thời cần chú ý tới việc lựa chọn sẵn vị trí quan sát tốt nhất cũng như những vị trí khác khi đưa khách tới tham quan. Khi lựa chọn đối tượng tham quan , người hướng dẫn viên cần chú ý những điều sau đây : Những đối tượng tham quan phải theo hành trình tham quan của đoàn , hành trình này phải được sắp xếp khoa học hợp lý . Đối tượng tham quan trên lộ trình , tại các điểm du lịch,…. Cần tránh sự trùng lặp , giống nhau và tránh sự đơn điệu , dễ gây sự nhàm chán cho du khách . Số lượng các đối tượng tham quan cần chọn lựa cho vừa phải so với độ dài thời gian của toàn chuyến tham quan, với nhu cầu của khách, trạng thái sức khỏe, tâm lý của khách và loại phương tiện di chuyển ,…
Các phương pháp thuyết minh và các nội dung cần thuyết minh
Các phương pháp thuyết minh
Phương pháp phân đoạn Thực hiện đối với những cảnh quan có quy mô lớn ( Đại nội , phố cổ Hội An ) , hoặc các sự kiện được diễn tiến trình tự theo thời gian ( quá trình Nam Tiến , mở và dựng nước theo các thời đại ) . Phương pháp nổi bật trọng tâm, trọng điểm Làm nổi bật điểm đặc trưng và sự khác biệt của cảnh quan, sự kiện này với cảnh quan, sự kiện khác (phân tích các yếu tố khí hậu, địa lý, văn hóa hay nhân vật lịch sử,…) Nêu bật những đặc điểm riêng mà nơi khác không có (phương pháp so sánh). Tất cả việc làm nổi bật này đều nhằm vào mục đích: tạo hứng thú cho du khách. Phương pháp tức cảnh , sinh tình Thể hiện tình cảm hứng thú về một phong cảnh đẹp hay về một sự việc xã hội . Phương pháp kết hợp giữa hư và thực Kết hợp giữa truyền thuyết, truyện ngụ ngôn, truyện dân gian ,….Với ý nghĩa thực, giá trị đạo đức xã hội thực của câu chuyện . Hư là thần thoại, là truyền thuyết, giá trị đạo đức dân gian. Thực là ứng xử, giao tiếp xã hội . Nguyên tắc chính khi sử dụng phương pháp này là : lấy thực làm chủ đạo. Phương pháp hỏi đáp Khách hỏi – hướng dẫn trả lời: Tránh trả lời tràn lan, quên mất nội dung chính đang truyền đạt cho cả đoàn, không được tránh né, từ chối. Hướng dẫn đặt vấn đề – khách cùng trả lời: Để thực hiện hình thức này đạt hiệu quả cao và gây hứng thú cho du khách, người hướng dẫn viên phải chuẩn bị trước – với những cách đặt vấn đề tạo sự hào hứng, đừng dễ quá cũng đừng khó quá, những câu hỏi đặt ra khách có thể trả lời được Hướng dẫn tự hỏi – tự trả lời :Đây là dạng khá đặc biệt , trong đó người hướng dẫn viên phải mượn lời của một nhân vật thứ ba và tạo dựng tiết tấu câu chuyện thật thú vị và hấp dẫn. Thường là dạng một câu chuyện không gắn với hoạt động đời thường. Phương pháp lấp lửng – tạo ra những nổi nhớ dai dẳng Hướng dẫn viên kết thúc lấp lửng có chủ đích về một câu chuyện .Nghệ thuật chuyển tiết câu chuyện sang một đề tài mới , hấp dẫn hơn và lý thú hơn . Phương pháp so sánh – lấy cái quen thuộc để so sánh với điều mới lạ So sánh những cái tương tự trong đời thường với điều mới lạ đang diễn ra trước mắt : so sánh sự khác nhau và những điểm nổi bật về một giai đoạn lịch sử , một triều đại . Phương pháp vẽ mắt cho rồng Là phương pháp khó đòi hỏi sự kết hợp của nhiều kỹ năng. Phương pháp này chia làm 8 phương pháp, kết hợp nhiều nguồn tư liệu và các nghiệp vụ hay tố chất sẵn có của hướng dẫn viên. Sử dụng từ ngữ khái quát, độc đáo nhất để làm nổi bật một hay nhiều điểm đặc trưng của một vùng đất , một cộng đồng dân cư tạo ấn tượng thật sự cho du khách . Phương pháp “lời nói dối vô hại” Phương pháp “lời nói dối vô hại” là phương pháp thuyết minh khó, đòi hỏi người hướng dẫn viên có nét duyên của riêng bản thân. Xét về mức độ khó, đây là phương pháp thuộc về kỹ năng của từng người. Phương pháp minh họa
Phương pháp dùng mẫu vật thuyết minh cho bài thuyết minh. Tuy nhiên phương pháp rất dễ gây hiệu quả ngược – rất dễ gây hiểu nhầm cho du khách. Phương pháp này chỉ dùng cho từng trường hợp cụ thể.
Để Thuyết Trình Hiệu Quả
Một ngày, bạn bất ngờ nhận được yêu cầu của lãnh đạo là thuyết trình trước đông đảo khách hàng và nhà đầu tư để giới thiệu về công ty và quảng bá các sản phẩm/dịch vụ của mình. Bạn không tin vào tai mình nữa. Thuyết trình – trong khi bạn chưa hề được trang bị một kỹ năng nào cho công việc này? Bạn sẽ tưởng tượng được quang cảnh bao nhiêu ánh mắt đổ dồn vào bạn – người đang đứng trên bục thuyết trình, mặt đỏ ran lên vì mất bình tĩnh, miệng lắp bắp không nói nên lời và hai tay cứ loay hoay với mấy tờ giấy… Vậy bạn sẽ làm thế nào để không phải rơi vào tình trạng đó?
1. Chuẩn bị thật kỹ càng: Bạn nên tìm hiểu về đối tượng sẽ tham dự buổi thuyết trình để có cách ăn mặc ấn tượng và phù hợp, cũng như chuẩn bị về tâm lý và tác phong giao tiếp. Tuy nhiên, bạn nên nhớ rằng một nền tảng kiến thức sâu rộng mới tạo nên sức mạnh của người thuyết trình.
2. Hãy biết tạo cầu nối giữa người thuyết trình với thính giả: Đây là điều mà khách hàng và nhà đầu tư đánh giá rất cao ở bạn. Thông thường trong một buổi thuyết trình, bạn quá chăm chú với việc chuyển tải các nội dung căn bản, còn khán giả, họ lại kiếm tìm ở bạn những giá trị khác có thể gây thiện cảm và tạo niềm tin cho họ. Bởi vậy, bạn không nên quá cứng nhắc mà hãy giao lưu với khán giả qua ánh mắt và cử chỉ thân thiện, cũng như những ngôn từ giản dị, dễ hiểu, pha chút hài hước nhẹ nhàng.
3. Trình bày ngắn gọn và thuyết phục: Đôi khi bạn chỉ có 5 phút cho phần thuyết trình, nhưng bạn hãy tự tin là sẽ truyền đạt được thông tin cần thiết, do đó không nên xin lỗi khán giả trước hay đề cập đến việc bạn không có nhiều thời gian. Hãy vào đề ngay và chia nhỏ nội dung để bài thuyết trình được mạch lạc.
4. Đi thẳng vào những nội dung quan trọng: Đừng nói lan man làm thính giả không hiểu bạn muốn nhấn mạnh vấn đề gì, nội dung chủ yếu mà bạn muốn nói đến là gì. Bạn hãy tập trung ngay vào những nội dung quan trọng mà bạn biết chắc chắn sẽ giúp bạn giành được sự chú ý của đối tác, cũng như sẽ thôi thúc khách hàng tiềm năng mua sắm sản phẩm của bạn. Cũng không nên níu kéo mọi người để “cho phép tôi bổ sung…”, sau khi buổi thuyết trình đã kết thúc.
5. Điều chỉnh giọng nói: Kể cả khi bạn có ít thời gian, bạn cũng không nhất thiết phải nói thật nhanh, bởi như thế sẽ khiến khán giả khó bắt kịp nội dung, chưa kể người nói nhanh hay vô tình tạo cho người nghe cảm giác về sự thiếu trung thực. Có thể bạn sẽ thuyết phục và lôi cuốn khán giả hơn, khi bạn nói ở tốc độ vừa phải, có giọng điệu tự tin, phát âm chuẩn và rõ ràng, nhấn mạnh từng từ và xen kẽ một vài khoảng lặng khi bạn muốn mọi người tập trung hơn.
6. Minh họa: Nếu có một số vấn đề khó diễn đạt hoặc bạn cảm thấy cần làm rõ thêm, bạn hãy minh họa bằng các ví dụ hay câu chuyện ngắn gọn, súc tích, hoặc trích dẫn những tình tiết tiêu biểu nào đó, giúp khán giả hình dung rõ ràng và cụ thể hơn về điều bạn muốn nói. Bên cạnh đó, những câu chuyện dí dóm sẽ giúp bạn làm dịu không khí long trọng hay căng thẳng của buổi thuyết trình. Tuy nhiên, “Trào phúng như muối – hãy dùng cẩn thận”. Nếu quá lạm dụng những câu chuyện như thế, bạn sẽ mất nhiều thời gian và còn bị thính giả đánh giá là người thiếu nghiêm túc.
7. Biết thắt nút và gỡ nút trong khi thuyết trình: Các khách hàng và nhà đầu tư sẽ rất khó chịu khi bạn nói về hiện tại mà không bàn đến kế hoạch tương lai, nói đến khó khăn mà không có giải pháp cụ thể, nhắc đến ngân quỹ khổng lồ mà không cho biết số tiền đó được sử dụng hiệu quả thế nào… Hãy tỉnh táo để biết mình đang nói gì, bởi sự mất bình tĩnh dễ làm cho bạn lỡ lời hay phát ngôn thiếu chính xác.
8. Kỹ năng dàn dựng và sử dụng PowerPoint: Bằng cách sử dụng PowerPoint, bạn có thể tạo nên một bộ khung hoàn chỉnh và minh họa bản thuyết trình của mình với hệ thống biểu đồ, số liệu thống kê nhằm giúp khán giả tiện theo dõi. Bên cạnh đó, các slide được trình bày khoa học và ấn tượng sẽ thu hút khán giả hơn, và giúp bạn tránh mất phương hướng trong thuyết trình. Nếu bạn khéo léo cài vào chương trình một chút âm nhạc nhẹ nhàng, phù hợp với không gian, bạn sẽ chinh phục được cả những khách hàng và nhà đầu tư khó tính nhất!
9. Luyện tập trước: Bạn nên luyện tập ở công ty hay ở nhà, trước một tấm gương lớn hoặc nhờ bạn bè, đồng nghiệp nghe và góp ý. Điều đó sẽ giúp bạn có phong cách tự tin và cuốn hút hơn, cũng như nắm vững những nội dung cần thuyết trình, đặc biệt là điều khiển tốc độ nói để ước lượng thời gian.
10. Có nên phát trước bản đề cương cho thính giả? Nếu làm như vậy thì người xem sẽ hầu như không chú ý đến bạn nữa, họ chỉ việc chăm chú vào bản đề cương mà thôi. Một số công ty rất khôn ngoan, chỉ sau khi kết thúc buổi thuyết trình, họ mới phát tài liệu về nội dung kèm theo địa chỉ liên lạc để người nghe xem lại và giao dịch với công ty khi cần thiết.
11. Chuẩn bị trả lời câu hỏi: Đừng quên rằng bạn còn phải trả lời một vài câu hỏi khá hóc búa của khách hàng và nhà đầu tư sau buổi thuyết trình, bởi vậy, bên cạnh việc trang bị kiến thức, bạn cũng nên học hỏi cách ứng xử khéo léo. Chẳng hạn như một lời nói “Cảm ơn câu hỏi thú vị của quý khách và xin được trả lời rằng…”
12. Biết từ chối khéo léo: Trong buổi thuyết trình, bạn nên từ chối trả lời một số điều mang tính chất “kiêng kỵ” trong lần gặp đầu tiên hay ở hội thảo đông người, chẳng hạn như các câu hỏi về chi phí, tài chính nói chung. Bạn nên biết cách “lái” những câu hỏi này, hoặc từ chối nhẹ nhàng, lịch sự: “Tôi e là chúng ta đề cập vấn đề này hơi sớm”, hay “Bản thân tôi cũng chưa nhận được quyết định cụ thể nào…”
13. “Đợi hồi sau sẽ rõ”: Trước một vài phút giải lao, bạn không nên thông báo cụ thể nội dung kế tiếp. Thay vào đó là câu nói gợi sự tò mò và mang tính mời mọc người nghe tiếp tục theo dõi: “Tôi sẽ tiết lộ điều này sau một vài phút nữa…”. Khán giả sẽ náo nức chờ đợi bài thuyết trình của bạn ở phần tiếp theo.
14. Ngôn ngữ hình thể: Nếu bạn cứ đứng yên một chỗ với cái dáng thẳng đơ thì bạn đang tự làm cho buổi thuyết trình trở nên nhàm chán và đơn điệu. Nhưng khán giả sẽ cảm thấy bực bội nếu bạn lặp lại mãi những động tác, cử chỉ nhất định. Hãy làm chủ không gian của bạn bằng cách linh hoạt di chuyển trong khán phòng, tìm cách tiếp cận người nghe nếu thấy cần thiết và đa dạng hóa các cử chỉ, điệu bộ.
Vấn đề không phải nói cái gì mà nói như thế nào. Vấn đề không phải nói như thế nào mà quan trọng hơn người nghe sẽ cảm nhận ra sao và họ bị thuyết phục như thế nào. Nói trước đám đông hay nói cách khác thuyết trình trước mọi người tưởng chừng là một công việc đơn giản song thực chất lại là công việc rất khó khăn của nhiều người.
Kỹ năng thuyết trình ấn tượng
(Phần 1)
Theo nghiên cứu của Mỹ, người Mỹ có 3 nỗi sợ hãi cơ bản trong đó nỗi sợ hãi đứng trước đám đông đứng ở vị trí đầu tiên. Còn ở Việt Nam việc đứng thuyết trình trước đám đông chắc hẳn chỉ là công việc thích thú của một số ít người. Vậy làm thế nào để giúp bạn tự tin khi nói trước đám đông? Làm thế nào để bạn có một bài thuyết trình ấn tượng? Làm thế nào để bạn có thể phát huy tối đa hiệu quả những bài PR cá nhân qua phong cách thuyết trình của mình? Trong khuôn khổ bài viết ngắn này tôi sẽ chia sẻ với bạn một số bí quyết.
Xây dựng cấu trúc bài thuyết trình phù hợp: Để có được một bài thuyết trình với những nội dung hấp dẫn và lôi cuốn người nghe, bạn cần đặt cho mình 5câu hỏi trước khi đặt tay viết:
Mục đích của bài thuyết trình của bạn là gì, nó sẽ mang lại lợi ích gì? Đối tượng của bạn là ai? Bạn sẽ thuyết trình ở đâu? Bạn sẽ thực hiện như thế nào? Và cuối cùng là thời gian mà người ta cho phép bạn thực hiện bài nói? Thông thường để có một bài thuyết trình có cầu trúc phù hợp phần mở đầu thường phải nêu rõ về mục đích, nội dung bạn sẽ trình bày. Phần thân bài bạn nên chia nhỏ từ 2 đến 6 phần và cuối cùng phần kết bài phải tóm lược được nội dung bạn đã nói kèm theo lời kêu gọi bạn muốn truyền tải. Vạn sự khởi đầu nan, ấn tượng đầu tiên sẽ giữ vai trò quan trọng. Bạn chỉ có 4 phút để gân ấn tượng với người khác nhờ phong cách và khả năng mở bài thu hút của mình. Hãy sáng tạo trong cách thể hiện của bạn có thể là bắt đầu từ những câu hỏi, những con số thống kê hay các câu chuyện…
Sử dụng ngôn ngữ cơ thể: Nhiều người cứ nghĩ rằng, hiệu quả thuyết trình phụ thuộc vào nội dung của bài nói. Nhưng thực ra những cái gì bạn mất bao công chuẩn bị có khi cả tháng trời chỉ chiếm 7% hiệu quả truyền tải thông điệp. Trong khi đó các yếu tố về thể hiện, ngôn ngữ cơ thể lại chiếm đến 93%. Chúng ta mất quá nhiều công sức đầu tư vào phần mang lại lợi nhuận thấp mà bỏ qua mảnh đất đầu tư mang lại lợi xuất hơn 20 lần. Để thành công khi thuyết trình trước công chúng, điều đầu tiên bạn cần chú ý là trang phục của chính bạn. Trang phục và hình ảnh đầu tiên của bạn sẽ quyết định trong 30 giây người ta có muốn nói chuyện với bạn tiếp hay không? Ngữ điệu giọng nói, khả năng giao tiếp bằng mắt hay sự di chuyển của bạn cũng là những yếu tố đặc biệt ảnh hưởng đến hiệu quả bài thuyết trình.
(Phần 2)
Vấn đề không phải nói cái gì mà nói như thế nào, vấn đề không phải nói như thế nào mà người nghe họ sẽ cảm nhận và thay đổi ra sao sau bài thuyết trình của bạn. Để có một bài thuyết trình ấn tượng và ghi dấu vào trong tâm trí khách hàng bạn cần biết cách xây dựng một cấu trúc bài nói hấp dẫn và phương pháp thu hút người nghe phù hợp.
Xây dựng cấu trúc bài thuyết trình: Một cấu trúc bài thuyết trình hấp dẫn phải đảm bảo tính hài hòa của 3 phần: mở bài, thân bài và kết bài.
Mở bài: Thông thường, bạn chỉ có 4 phút để thu hút và gây ấn tượng với người nghe bằng phần mở bài của mình. Người nghe có tiếp tục nghe bài nói của bạn hay không do chính phần mở bài của bạn quyết định. Cấu trúc bài thuyết trình có thể so sánh như một cái đinh. Phần mở bài của bạn chính là mũi đinh, mũi đinh sắc nhọn sẽ giúp bạn dễ dàng thâm nhập vào tâm trí người khác. Một mở bài thành công là khi bạn có thể nêu rõ được mục tiêu và lợi ích mà người nghe có thể nhận được khi nghe bài nói của bạn. Là khi bạn có thể giới thiệu khái quát được những nội dung cơ bản bạn sẽ trình bày bằng phương pháp riêng của bạn. Mở bài thành công là thắng lợi một nửa của bài thuyết trình.
Thân bài: Sự tập trung và chú ý của người nghe tuân theo một quy luật hoạt động đặc biệt của não bộ. Các kết quả nghiên cứu cho thấy rằng, trong một khoảng thời gian nhất định người nghe chỉ có thể nhớ tối đa không quá 7 vấn đề. Bởi vậy để có một phần thân bài phù hợp bạn nên chia phần thân bài của bạn thành từ 2 đến 6 phần nhỏ. Tâm lý của người nghe thường không muốn nghe quá dài dòng và quá nhiều. Trong các phần nhỏ bạn chia nhất là phần mở đầu bạn nên viết ngắn gọn để tạo tâm lý thoải mái cho người nghe. Những phần quan trọng bạn cần trình bày và trọng tâm của vấn đề bạn nên nói trước những vấn đề ít quan trọng hơn nên để sau. Thưa tự các phần cũng như thời gian phân bổ cho từng phần cũng phải sắp xếp theo một thứ tự khoa học và đảm bảo tính logic.
Kết bài: Mũ của chiếc đinh chính là kết bài của bạn. Một cái đinh sắc nhọn nhưng không có mũ đinh để giữ lại những thông điệp quan trọng mà bạn muốn truyền tải đến người nghe cũng khiến bài thuyết trình của bạn khó mà đạt được hiệu quả như mong muốn. Để động lại những thông tin cần thiết mà bạn muốn người nghe nhớ bạn cần tóm tắt lại những điểm chính bạn đã trình bày. Đồng thời để khích lệ người nghe hành động theo ý tưởng bài thuyết trình bạn cần trang bị cho mình kỹ năng động viên khích lệ. Một kết thúc ấn tượng là khi người nghe cảm thấy phấn khích và quyết tâm hành động sau bài nói của bạn.
Thu hút sự chú ý của người nghe: Một bài thuyết trình được cấu trúc phù hợp nhưng không có phương pháp để gây hứng thú với người nghe thì cũng chẳng ích gì. Sơ đồ biểu thị sự tập trung của người nghe thường cao ở 2 điêm bắt đầu và kết thúc nhưng xuống thấp ở giữa. Trong khi phần thân bài là trọng tâm vấn đề mà bạn muốn trình bày. Để thu hút sự chú ý của người nghe, phần mở bài bạn nên bắt đầu bằng câu hỏi, các câu trích dẫn nổi tiếng, các số liệu thống kê hay dưới dạng một câu chuyện… Phần thân bài bạn nên thay đổi thường xuyên cách thức diễn giải, liên tục mở và kết cho từng phần nhỏ để thu hút sự chú ý. Kết bài cần nhấn mạnh và nên kết thúc dưới dạng những ngôn từ khẳng định mang tính chất kích lệ. Bên cạnh đó việc sử dụng các phi ngôn từ nhất là ánh mắt, tay và di chuyển cũng góp phần tạo nên sự thu hút trong bài thuyết trình của bạn. Hãy để khán giả cùng tham gia vào bài nói của bạn dưới các hình thức đặt câu hỏi sẽ rút ngắn khoảng cách của bạn với người nghe.
(Nguồn: http://www.vietnamlearning.vn)
Theo tôi nghĩ có vài phương pháp để xây dựng một bài thuyết minh vừa logic, đủ chiều sâu và bám sát cung đường : Thứ 1 : Đặt vấn đền theo phương thức Địa Lý – Lịch sử – Nhân Văn (theo yếu tố Sơn văn qui định Thủy Văn, Thủy văn qui định Nhân Văn lịch sử) Thứ 2 : TM theo 3 lát cắt quá khứ – hiện tại – tương lai Thứ 3 : trả lời 5 câu hỏi W và 1 câu hỏi How cho toàn tuyến và mỗi điểm (Where? What? When? Why? Who? How) Thứ 4 : xây dựng những chuyên đề riêng thú vị và bám sát những gì
Sưu tầm